April, 2020.
Autorica: Amela Brčaninović
U Analitičkom izvještaju koji je Evropska komisija objavila 29.05.2019. godine, koji također sadrži i Mišljenje Komisije o zahtjevu Bosne i Herzegovine za članstvo u Europskoj uniji (EU), upoređuje se trenutno stanje u Bosni i Herzegovini sa standardima EU. Mišljenje pored analize trenutnog stanja sadrži i preporuke koje Bosna i Herzegovina mora da unaprijedi da bi se našla u naprednijoj fazi pripremljenosti za sudjelovanje u Zajedničkoj poljoprivrednoj politici (ZPP) sa Evropskom unijom.
Poljoprivredna politika Bosne i Herzegovine se zasniva na Zakonu o poljoprivredi, ishrani i ruralnom razvoju na državnom nivou iz 2008. godine čije provođenje mora da se obezbijedi i ubrza usklađivanje sa direktivama EU. Uz to Bosna i Herzegovina ima i strateški plan ruralnog razvoja za period 2018-2021 kao i okvirni dokument za tu oblast. Da bi se ovaj plan realizirao potrebno je uskladiti programe ruralnog razvoja na svim nivoima vlasti.
Prema ustavno-pravnom okviru, nadležnosti u poljoprivredi imaju entiteti i Brčko Distrikt, a ministartstvo poljoprivrede na nivou države ne postoji. Državni nivo vlasti izvršava svoje nadležnosti u skladu sa Zakonom o poljoprivredi, ishrani i ruralnom razvoju koji koordinira aktivnosti entiteta i Brčko Distrikta. Ministarstvo vanjske trgovine i ekonomskih odnosa je zaduženo i za oblast poljoprivrede sa Uredom za harmonizaciju i koordinaciju sistema plaćanja u poljoprivredi, prehrani i ruralnom razvoju BiH. U Republici Srpskoj postoji Agencija za agrarna plaćanja, u FBiH ta uloga pripada Vladi Federacije BiH i kantonalnim ministarstvima, a Brčko Distrikt ima Odjeljenje za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu zaduženo za zakonodavstvo i plaćanja. Direktna plaćanja uključuju i razne vrste premija za proizvodnju. Međutim Republika Srpska tvrdi da državni nivo nema nadležnost da osnuje agenciju za plaćanja, uključujući i upravljanje finansiranjima iz pretpristupnih fondova EU. Osporavanjem nadležnosti državnog nivoa Republika Srpska spriječava pripremu za uspostavljanje institucionalnih struktura potrebnih da bi se mogao koristiti Instrument pretpristupne pomoći za ruralni razvoj (IPARD), kao i osnivanje agencije za plaćanje u poljoprivredi na državnom nivou. Mjere podrške i poljoprivredni savjetodavni sistemi u Bosni i Herzegovini su slabi, nedovoljno izjednačeni i ne provode se isto na svim nivoima vlasti što direktno utiče na produktivnost i konkurentnost sektora.
Prema preporuci Komisije zakoni koji reguliraju direktna plaćanja moraju biti usklađeni na nivou države te postepeno ih usaglasiti sa pravilima EU, kao i odvajanje direktnih plaćanja pomoći od proizvodnje. Dodatno tome, Bosna i Herzegovina treba da uspostavi administrativne strukture koje su neophodne za zajedničku poljoprivrednu politiku.
U daljoj analizi Komisija primjećuje da Bosna i Herzegovina nema registar proizvođača grožđa i vina niti katastar vinograda kao ni zvanične statističke podatke o broju ili veličini domaćinstava koji proizvode grožđe. Pored toga, iako su uspostavljeni sistemi za akreditaciju i certifikaciju, na državnom nivou ne postoji ni zakonodavstvo o organskom uzgoju. Preporuka Komisije jeste da Bosna i Herzegovina treba da usaglasi zakone o organskom uzgoju i vinu na nivou države.
Uz sve to Bosna i Herzegovina nema pravnu osnovu za osnivanje organizacije proizvođača voća i povrća iako ima udruženja proizvošača kao što je to u EU. Preporuka Komisije jeste da Bosna i Hercegovina mora postepeno uskladiti takve strukture sa zahtjevima Europske unije.
Vijeće ministara BiH je na vanrednoj sjednici, održanoj u oktobru 2019. godine, usvojilo Akcioni plan za realizaciju prioriteta iz Analitičkog izvještaja Evropske komisije. Vijeće ministara se pored ostalog obavezalo se da će nastaviti efikasno provoditi Starteški plan za ruralni razvoj za period 2018-2021. Do kraja 2019. godine trebao je biti završen i izvještaj o sprovođenju Strateškog plana za ruralni razvoj 2018-2021 kao i Usvajanje Strategije razvoja poljoprivrede i ruralnih područja u Unsko- sanskom kantonu. Dodatno tome u Akcionom planu se Vijeće ministara BiH obvezuje da će usvojiti: Plan za harmonizaciju mjera podrške ruralnom razvoju BiH; Plan za harmonizaciju mjera plaćanja i mjera za tržište u BiH; kao i Plan za harmonizaciju kriterija za implementaciju mjera podrške u poljoprivredi i ruralnom razvoju u BiH. Ovi planovi se još uvijek nisu našli na dnevnom redu u Uredu za harmonizaciju i koordinaciju sistema plaćanja u poljoprivredi, ishrani i ruralnom razvoju BiH. Usvajanje Strateškog plana ruralnog razvoja Brčko Distrikta bi prema planovima Akcionog plana trebao biti usvojen do maja 2020. godine. Još jedan od prioriteta u Akcionom planu jesu i Usvajanje zakona o organskom uzgoju i vinu na nivou države kao i Usaglašavanje na teritoriji zemlje zakone u politici kvaliteta.
Prema Analitičkom izvještaju Evropske Komisije o Aplikaciji Bosne i Hercegovine za članstvo u Evropskoj uniji i Mišljenju Evropske Komisije Bosna i Herzegovina se nalazi u ranoj fazi pripremljenosti u oblasti poljoprivrede i ruralnog razvoja. Nepostojanje zakonodavstva usaglašenog na državnom nivou onemogućuje kreiranje fundamentalnih institucija potrebnih za sudjelovanje u Zajedničkoj poljoprivrednoj politici (ZPP). Iako je Vijeće ministara BiH napravilo listu prioriteta i uzelo u obzir prijedloge Evropske Komisije u praksi još uvijek nije napravljen prvi korak ka rješavanju tih prioriteta. Bez harmonizacije zakonodavstva Bosna i Herzegovina nije u mogućnosti da uspostavi strukture u skladu sa zahtjevima EU, kao ni da koristi prepristupne fondove EU.
Ovaj tekst je isključiva odgovornost autora/ice, te ne označava nužno i stavove Inicijative za monitoring evropskih integracija BiH.