Predstavnički dom Parlamentarne skupštine BiH je na jučerašnjoj sjednici prihvatio inicijativu zastupnice Maje Gasal Vražazalica da u okviru predstojećih izmjena Zakona o ombudsmenu za ljudska prava Bosne i Hercegovine, a tokom 2015. godine, se pripremi i u parlamentarnu proceduru dostavi i regulisanje pitanja nacionalnog preventivnog mehanizma za prevenciju torture i drugih surovih, neljudskih ili ponižavajućih kazni i postupaka.
Na osnovu Ustava Bosne i Hercegovine i Opcionog protokola uz UN-ovu Konvenciju protiv torture i drugih surovih, neljudskih ili ponižavajućih kazni i postupaka (OPCAT-Konvencija), Bosna i Hercegovina ima obavezu da uredi pitanje nacionalnog preventivnog mehanizma za prevenciju torture i drugih surovih, neljudskih ili ponižavajućih kazni i postupaka.
Nacionalni preventivni mehanizam obavljao bi poslove predviđene Opcionim protokolom, te bi vršio posjete svakom mjestu gdje se nalaze ili se mogu nalaziti lica lišena slobode, bilo po osnovu naredbe izdate od strane organa vlasti ili na njegov podsticaj ili uz njegovu saglasnost ili pristanak, a radi zaštite ovih lica od torture i drugih surovih, neljudskih ili ponižavajućih kazni i postupaka.
Od 2008, godine potpisivanja Opcionog Protokola, Bosna i Hercegovina nije regulisala ovo pitanja te je trenutno jedina država na Zapadnom Balkanu koja nema uspostavljen Nacionalni preventni mehanizam. Na taj način ugled Bosne i Hercegovine je ozbiljno narušen kod međunarodne zajednice i međunarodnih organizacija.
Iskustva iz Crne Gore, Hrvatske, Makedonije, Slovenije i Srbije, koje sve imaju akreditovan nacionalni preventivni mehanizam, predstavljaju dobar primjer regulacije. Sve ove države, ali mnoge druge države Europe, pitanje nacionalnog preventivnog mehanizam dodijelile su institucijama ombudsmana. Na isti način Bosna i Hercegovina to treba da učini. Imajući na umu da Vijeće ministara Bosne i Hercegovine trenutno priprema prijedlog izmjena Zakona o ombudsmenu za ljudska prava najbolje rješenje je da se u okviru tog prijedloga predloži i regulisanje pitanja nacionalnog preventivnog mehanizma.
Inicijativa za monitoring evropskih integracija pitanje reforme Institucije ombudsmena smatra ključnim pitanjem za zaštitu i promociju ljudskih prava. Pitanje nacionalnog preventivnog mehanizma u okviru ove reforme mora dobiti adekvatnu poziciju.
Sarajevo, jul 2015