Autor: Denis Čarkadžić
Izborna, 2022. godina, kao i mnoge prethodne, polako ali sigurno ističe, Bosna i Hercegovina i dalje čeka na kandidatski status za članstvo u Evropskoj uniji. U proteklom mandatu, od 2018. godine do danas, kada se radi o putu Bosne i Hercegovine ka Evropskoj uniji nedostajalo je svega, osim obećanja.
Inicijativa Istinomjer je između ostalog pratila ispunjavanje predizbornih obećanja iz izbornih programa političkih partija koje su dobile mandat 2018. godine da obnašaju vlast na nivou Kantona Sarajevo, entitetskim nivoima te državnom nivou.
Tako je Istinomjer tokom izborne kampanje za Opšte izbore 2018. godine zabilježio obećanje HDZ-a BiH u kojem je biračima poručeno “kako je sljedeći četverogodišnji mandat dovoljan za stjecanje statusa države kandidatkinje i otvaranje pregovora s EU”. Četvorogodišnji mandat upravo ističe te je jasno da, suprotno obećanju HDZ-a BiH, nije bio dovoljan za sticanje kandidatskog statusa Bosne i Hercegovine, a o početku procesa pregovora sa Evropskom unijom da i ne govorimo.
Koliko je Bosna i Hercegovina daleko od početka pregovora sa Briselom, svjedoči i činjenica da naša zemlja, da bi počela taj proces, treba da ispuni svih 14 prioriteta iz Mišljenja o zahtjevu Bosne i Hercegovine za članstvo u Evropskoj uniji koji su skupa sa pratećim Analitičkim izvještajem, objavljeni 29.5.2019. godine.
Kada je riječ o početku pregovora, u Mišljenju Evropske komisije se navodi da “Evropska komisija smatra da bi se pregovori za pristupanje Bosne i Hercegovine Evropskoj uniji trebali otvoriti kada zemlja postigne potreban stepen usklađenosti s kriterijima za članstvo, a posebno sa političkim kriterijima iz Kopenhagena kojima se zahtijeva stabilnost institucija koje naročito garantiraju demokratiju i vladavinu prava. Bosna i Hercegovina će morati temeljito poboljšati svoj zakonodavni i institucionalni okvir kako bi se osiguralo ispunjavanje 14 ključnih prioriteta”.
U kontekstu eventualnog dobijanja kandidatskog statusa, iz Brisela je Bosni i Hercegovini nebrojeno puta skrenuta pažnja da Evropska unija, prije nego se odluči da našoj zemlji kandidatski status, želi da vidi “vidljiv” napredak u ispunjavanju 14 prioriteta.
No, tokom minulog mandata, napredak u tom smislu bio je sve prije nego vidljiv. Podsjećamo, do samo par dana do početka aktuelne izborne kampanje, nadležne institucije su u potpunosti bile ispunile samo jedan od 14 prioriteta, i to onaj koji se odnosio na osiguravanje pravilnog funkcioniranja Parlamentarnog odbora za stabilizaciju i pridruživanje.
Samo djelimično, ispunjeni su prioriteti pod rednim brojevima 1, 10, 11 i 14. Primjera radi, prvi prioritet “Osigurati da se izbori provode u skladu sa europskim standardima tako što će provesti relevantne preporuke OSCE-a/ODIHR-a i Venecijanske komisije, osigurati transparentnost finansiranja političkih stranaka i održati lokalne izbore u Mostaru”, ispunjen je samo u dijelu koji se odnosi na lokalne izbore u Mostaru.
Nakon što je u oktobru 2019. godine Ustavni sud BiH ukinuo odredbu Ustava Republike Srpske o postojanju smrtne kazne, ispunjen je taj dio iz prioriteta broj deset, a dijelom je ispunjen i 11. prioritet s obzirom na to da je 2020. godine Brčko distrikt Bosne i Hercegovine usvojio novi zakon o slobodi okupljanja, usklađen sa evropskim standardima. Na kratkoj listi učinjenog na ispunjavanju 14 prioriteta, nalazi se i odluka Vijeća ministara Bosne i Hercegovine o usvajanju Akcionog plana za reformu javne uprave.
Na kraju, samo tri dana pred početak izborne kampanje za Opšte izbore 2022. godine, 29.8.2022. godine, od strane Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine usvojen je Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o javnim nabavkama. čime je Bosna i Hercegovina ispunila još jedan od 14 ključnih prioriteta iz Mišljenja Evropske komisije.
Nakon toga, uslijedila je kampanja, a u okviru nje i nova obećanja ključnih političkih aktera o kandidatskom statusu BiH i to do kraja tekuće godine, što je pored ostalih obećao i predsjednik SDA i kandidat za člana Predsjedništva BiH Bakir Izetbegović.
Istinomjer prati i ocjenjuje uspješnost partija na vlasti na državnom nivou i entitetskim nivoima još od 2006. godine i to u mandatima 2006 – 2010, 2010 – 2014, 2014 – 2018 te i ovom koji ističe. U tom smislu, obećanja o dobijanju kandidatskog statusa za članstvo u Bosne i Hercegovine u Evropskoj uniji građani naše zemlje slušaju još od 2011. godine, što ovo obećanje čini jednim od najstarijih neispunjenih obećanja koje su davali stranački funkcioneri i zvaničnici u Bosni Hercegovini.
Dodjeljivanje kandidatskog statusa Bosni i Hercegovini, odluka je političke prirode koju treba da donesu nadležne institucije Evropke unije. U međuvremenu, odluku da više ne čekaju nikoga i ništa, te da sami idu u Evropsku uniju donosi sve više građana Bosne i Hercegovine, napuštajući svoju zemlju i odlazeći u neku od zemalja članica.
Sa druge strane, a kako sami kažu, u Evropsku uniju “žele” i svi politički akteri u Bosni Hercegovini, ali oni, za razliku od sve većeg broja građana, ne idu tamo. I pored toga što su preuzeli obaveze ali i dali i daju nebrojena obećanja da će to učiniti, i dalje, s njima u Bosni i Hercegovini i Bosna i Hercegovina ostaje gdje jeste – daleko od Evropske unije.
Izborna kampanja još traje, obećanja o kandidatskom statusu su i dalje tu, kao što su bila i sada već davne, 2011. godine.
Stavovi izneseni u ovom tekstu, ne odražavaju nužno stavove članica Inicijative za monitoring evropskih integracija, kao ni same Inicijative.