Trenutno stanje
Kako je navedeno u poglavlju 1.5 Civilno društvo, pritisci na organizacije civilnog društva rapidno su se pojačali u Republici Srpskoj. Treba napomenuti da se radi o kontinuitetu napada na organizacije civilnog društva u RS. Prisjetimo se da je vladajuća politička stranka u Republici Srpskoj (SNSD) u februaru 2014. godine na svojoj zvaničnoj web stranici objavila knjigu koja sadrži spisak udruženja koji “podrivaju ustavni poredak Republike Srpske”, koji je u javnosti prepoznat kao “crna lista nevladinih organizacija”. Objavljivanje ovakvih sadržaja od strane vladajuće stranke ugrožava sigurnost branitelja_ica ljudskih prava, koji_e rade u ovim udruženjima, te može potencijalno rezultirati napadima na iste.
Organizacije civilnog društva upozoravaju da mehanizam rigoroznih kontrola njihovog finansijskog i poreskog djelovanja nikada nije bio sporan i da navodni motiv vladajućih struktura za “uspostavljanjem reda u civilnom sektoru” predstavlja samo izgovor za uvođenje represivnih mjera. Sva udruženja i fondacije obavezne su postupati prema domaćem zakonodavstvu, uključujući i obavezno godišnje finansijsko izvještavanje prema institucijama vlasti, te su u potpunosti dostupne za inspekcijsku kontrolu.
Pravo na slobodu okupljanja je i dalje narušeno. Do današnjeg dana nije došlo do krivičnog procesuiranja prošlogodišnjeg napada na LGBT festival “Merlinka” (1. februara 2014), kada je policija Kantona Sarajevo, iako je skup bio uredno najavljen, propustila da obezbijedi održavanje festivala.
Registracija udruženja i fondacija i dalje je otežana procedurama nadležnih institucija. Sam proces registracije traje i do godinu dana, što je protivzakonito. Ministarstvo pravde BiH, jedno od ministarstava koje vrši registraciju udruženja, uzima si za pravo da za vrijeme procesa registracije interveniše u sam tekst ciljeva rada udruženja, te ograničava izbor imena budućeg udruženja ili fondacije, za šta ne postoje opravdani ili objektivni razlozi.
Pravni okvir
Različiti nivoi vlasti (državni, entitetski, kantonalni) imaju svoje zakone o udruženjima i/ili fondacijama. U BiH ne postoji jedinstveni registar udruženja i fondacija.
Preporuke
- Uz konsultacije sa organizacijama civilnog društva, sistematski urediti pitanje registracije i djelovanje udruženja i fondacija na svim nivoima vlasti;
- Garantovati pravo na javno okupljanje i manjinskim skupinama.
Ovaj tekst je odlomak iz Alternativnog izvještaja o napretku BiH 2015: politički kriteriji.